KIGALI, 05 Ağustos (IPS) – Burundi’de yıkıcı bir muz virüsünün etkisini en aza indirecek çözümler bulmaya çalışan bir grup bilim insanı, hastalığı izlemek için bir Yapay Zeka (AI) aracı geliştirdi.
Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü (FAO) araştırmalar, Banana Bunchy Top Virüsünün (BBTV) neden olduğu Muz Bunchy Top Hastalığı’nın (BBTD), Sahra altı Afrika’da muz üreten birçok ülkede endemik olduğunu göstermektedir.
Virüs ilk olarak 1950’lerde Demokratik Kongo Cumhuriyeti’nde (DRC) rapor edildi ve istilacı hale geldi ve Sahra altı Afrika’da 15 ülkeye yayıldı.
Hastalık Angola, Benin, Burundi, Kamerun, Orta Afrika Cumhuriyeti, Kongo Cumhuriyeti, DRC, Ekvator Ginesi, Gabon, Malavi, Mozambik, Nijerya, Ruanda, Güney Afrika ve Zambiya’da bildirilmiştir. Ancak en son bulgular, BBTD’nin şu anda muz yetiştiriciliği için büyük bir tehdit olduğunu ve muzun temel gıda olduğu 100 milyondan fazla insan için bir tehdit olduğunu gösteriyor.
Guy Blomme ve meslektaşı Dr Michael Gomez Selvaraj tarafından ortaklaşa yönetilen AI geliştirme ekibi, Biyolojik Çeşitlilik İttifakı ve CIAT (ABC), hava görüntüleri ve makine öğrenimi yöntemleriyle muz bitkilerinin ve başlıca hastalıklarının tespitini test etti.
Bu proje, muz çiftçilerini desteklemek için bir Derin Evrişimli Sinir Ağı (DCNN) kullanarak AI tabanlı bir muz hastalığı ve haşere tespit sistemi geliştirmeyi amaçladı.
Çiftçiler mahsullerini zararlılardan korumak için mücadele ederken, ABC’den bilim adamları muz zararlılarını ve hastalıklarını tespit etmek için kullanımı kolay bir araç yarattılar.
Araştırmacılar, DRC ve Uganda gibi bazı ülkelerde tespitte yüzde 90 başarı sağladığı kanıtlanmış olan aracın, hastalık ve haşere salgınlarını kontrol etmek için uydu destekli, küresel olarak bağlantılı bir ağ oluşturmaya yönelik önemli bir adım olduğunu söylüyor.
Test aşamasında, Burundi’nin ulusal tarımsal araştırma organizasyonundan bir ekiple işbirliği içinde – ISABUCibitoke Eyaletinde muz demeti tepesi hastalığının endemik olduğu iki bölge, Gitega Eyaletindeki (Merkez) hastalıktan ari bir alanla karşılaştırıldı.
Cibitoke Eyaleti BBTD endemiktir ve Ruanda ile Demokratik Kongo Cumhuriyeti (DRC) sınırındaki bir sınır bölgesinde yer alır.
Bitkinin farklı kısımlarındaki görünür muz hastalığını ve haşere semptomlarını tespit etmek için son teknoloji derin öğrenme teknikleri uygulanarak otomatik hastalık tespit yöntemlerinde farklı modellerin doğruluğunu ölçmek için performans ve doğrulama metrikleri de hesaplandı.
Araştırmacılar, muzda hastalık tespit etmenin neden çok hayati olduğunu ortaya koydu.
“Doğu ve Orta Afrika’da, Uganda ve Ruanda’nın bazı bölgelerinde günlük toplam gıda alımının %50’sinden fazlasını oluşturan önemli bir diyet bileşenidir.”
Muz da Burundi’de baskın mahsuldür. Ekilen yüzey alanının 200.000 ila 300.000 ha olduğu tahmin edilmektedir ve bu, tarım arazisinin %20 ila %30’unu temsil etmektedir.
Burundi Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı’ndan alınan veriler, nüfusun yüzde 21’inin gıda güvenliğinden yoksun olmasıyla gıda güvenliğinin ve beslenmenin kötüleşmeye devam ettiğini gösteriyor. Bunun BBTD gibi çeşitli bitki hastalıkları tarafından daha da kötüleşebileceğini söylüyorlar.
Muz, insanların gıda güvenliği ve geçim kaynakları için çok önemli olsa da uzmanlar, BBTD’nin potansiyel olarak kıta üzerinde yıkıcı bir ekonomik ve sosyal etkisi olabileceğini savunuyor.
Bu projede işbirliği yapan ve ilgili muz hastalıkları ve tohum sistemleri projelerinde çalışan CGIAR araştırmacısı Bonaventure Omondi, “BBTD geldiğinde, başlangıçta çok şifreli bir hastalık olduğu ve olağanüstü semptomlar göstermediği gerçeğine dayanarak,” dedi. Bir röportajda IPS. Hastalığı erken durdurmak çok önemliydi, aynı zamanda zordu, bu yüzden AI çözümü hayatiydi.
Tarım uzmanları, Doğu Afrika Yaylalarının, AAA-EA türleri olarak adlandırılan bir tür muz türünün ikincil çeşitlilik bölgesi olduğunu söylüyor. Bu muzlar genetik olarak tatlı muz türlerine yakındır ancak bira, yemek pişirme ve tatlı muzları olarak kullanılmak üzere seçilmişlerdir.
Burundi’de muz yetiştiriciliği üç farklı kategoride gruplandırılmıştır. Meyve suyunun çıkarıldığı ve fermente edildiği bira/şarap için muz, hacim olarak ulusal üretimin yaklaşık yüzde 77’sini oluşturmaktadır. Muzların yüzde on dördü yemek pişirmek için yetiştirilir ve son olarak yaklaşık yüzde beşi olgunlaştırılan ve doğrudan tüketilen tatlı muzlardır.
Makine öğrenimindeki son gelişmelerle birlikte araştırmacılar, otomatik görüntü tanımaya dayalı yeni hastalık teşhisinin teknik olarak mümkün olduğuna ikna oldular.
Omondi, “Hastalık tehditlerinin etkilerini en aza indirmek ve muzlu ve muz olmayan gölgeliklerden oluşan karma bir matrisi korumak, çok sayıda hastalık ve zararlıyı yönetmede önemli bir adımdır.” Dedi.
Ortaya çıkan bu teknolojinin nasıl çalıştığına bir örnek olarak, araştırmacılar, hastalık belirtileri olan muz mahsullerinde tasvir edilen veri setlerine ve hastalığın mevcut olduğu tarlaları belirlemeye yardımcı olacak yerleşik algoritmalara odaklanıyor.
Kuzeybatı Burundi’deki Cibitoke Eyaletinden bir muz yetiştiricisi olan Prosper Ntirampeba, IPS’ye, tarım arazilerine yayılan BBTD nedeniyle son sezonda daha az salkım muz hasat ettiğini söyledi.
“Bu hastalık ana üretim alanımıza ulaştığından, hastalıklı bitkileri sökmek zorunda kaldık. Bu da çok büyük bir ek maliyet yüküne neden oldu” dedi.
Başka bir durumda, BBTD’nin tespiti ile, araştırmacıların talimatı altındaki tarım yetkilileri, çiftçilere, birkaç hektarlık hastalıklı bitkinin yok edildiği tüm enfekte ‘hasırları’ kaldırmalarını tavsiye etti. Bu, Kuzey Burundi’deki uzak bir kırsal köy olan Busoni’deki hastalığı ortadan kaldırmanın anahtarıdır.
Bazı çiftçiler genellikle muz bitkilerini sökmeye dirense de Ntirampeba, hastalığın ortadan kaldırılmasının hayati önem taşıdığını söyledi.
IPS’ye verdiği demeçte, “Hastalık muhtemelen mahsule bağımlı olan çoğu çiftçinin geçim kaynaklarını tehdit ediyor” dedi.
Halihazırda, Burundi’deki ABC araştırmacıları tarafından, yerel hastalık riskini belirlemek ve iyileşme alanlarını sınırlandırmak için drone tabanlı gözetim de dahil olmak üzere diğer yeni hastalık sürveyans yöntemleri de geliştirilmektedir.
IPS BM Bürosu Raporu
@IPSNewsUNBureau’yu takip edin
IPS News UN Bureau’yu Instagram’da takip edin
© Inter Press Service (2022) — Tüm Hakları SaklıdırOrijinal kaynak: Inter Press Service
Kaynak : https://www.globalissues.org/news/2022/08/05/31549